1. Jeśli chcesz w pełni i do głębi serca rozumieć słowa Chrystusa, usiłuj naśladować Go całym swoim życiem.
2. Choćbyś całą Biblię umiał na pamięć i znał wszystkie teorie filozofów, na co się zda to wszystko bez miłości Boga i Jego łaski?
3. "Marność nad marnościami i wszystko marność" (Koh 1, 2) oprócz miłowania Boga i służenia Jemu samemu.
4. Najwyższą mądrością jest - wzgardziwszy sprawami tego świata - dążyć do królestwa niebieskiego.
5. Marnością jest pragnąć długiego życia, a nie starać się o życie dobre.
6. Marnością jest zważać tylko na życie doczesne, bez przewidywania tego, co nastąpi po nim.
7. Marnością jest miłować to, co szybko przemija, a nie zdążać tam, gdzie wieczne wesele.
8. Staraj się przeto odrywać twe serce od upodobania w rzeczach widzialnych, a zwracać je ku widzialnym.
9. Zaprawdę, lepszy jest pokorny wieśniak, który służy Bogu, niż dumny mędrzec, który zaniedbawszy sprawy swojej duszy, śledzi drogi gwiazd.
10. Kto dobrze zna samego siebie, ten czuje swoją nieprawość i nie lubuje się w pochwałach ludzkich.
11. Gdybym znał wszystko, co jest na świecie, a nie żył w duchu miłości, cóż by mi to pomogło przed Bogiem, który sądzić mnie będzie z uczynków?
12. Nie nasyca duszy nadmiar słów, lecz dobre życie zapewnia umysłowi spokój, a czyste sumienie napełnia wielką ufnością wobec Boga.
13. Im więcej i lepiej umiesz, tym surowiej będziesz sądzony, jeśli tym święciej nie żyjesz.
14. Jeśli ci się zdaje, że wiele rzeczy znasz i dobrze je rozumiesz, pamiętaj, że nierównie więcej jest takich, których nie pojąłeś.
15. Czemu się chcesz nad drugich wynosić, skoro jest wielu bardziej uczonych od ciebie i bieglejszych w prawie Bożym?
16. Choćbyś widział, że ktoś jawnie grzeszy, a nawet dopuszcza się ciężkich przewinień, nie powinieneś uważać się za lepszego, bo nie wiesz, jak długo potrafisz wytrwać w dobrym.
17. Wszyscy jesteśmy ułomni, lecz ty nie sądź, że ktokolwiek jest ułomniejszy od ciebie.
18. Człowiek wzbija się ponad rzeczy ziemskie dwoma skrzydłami: prostotą i czystością.
19. Szczęśliwy ten, kogo prawda uczy nie przez znaki i słowa przemijające, lecz wprost, ukazując mu się taką, jaką jest w rzeczywistości.
20. Duszy czystej, prostej i stałej nie rozpraszają liczne sprawy, bo wszystko czyni dla chwały Bożej, a w sobie spokojna stara się uwolnić od wszelkiego szukania siebie.
21. Wszelka doskonałość w tym życiu połączona jest z jakąś niedoskonałością, a wszelkiemu dociekaniu naszemu towarzyszy jakiś mrok.
22. Pokorne poznanie samego siebie jest pewniejszą drogą do Boga niż szukanie naukowe.
23. Zaprawdę, gdy przyjdzie dzień sądu, nie zapytają nas o to, cośmy czytali, lecz o to, cośmy czynili; ani o to, czegośmy się nauczyli, ale czyśmy pobożnie żyli.
24. Prawdziwie wielki jest ten, kto posiada wielką miłość.
25. Prawdziwie wielkim jest ten, kto w sobie czuje się mały, a za nic ma wszelkie zaszczyty świata.
26. Prawdziwie mądry jest ten, kto pełni wolę Boga, a swojej się wyrzeka.
27. Nie należy dowierzać każdemu słowu i domysłowi, ale wszystko ostrożnie i cierpliwie trzeba po bożemu rozważać.
28. Radź się człowieka mądrego i rozumnego i staraj się iść za radą lepszego od siebie aniżeli biec za własnym domysłem.
29. Im ktoś jest pokorniejszy i Bogu bardziej oddany, tym więcej posiądzie mądrości i pokoju.
30. Nierozumny jest ten, kto nadzieję swą pokłada w ludziach lub stworzeniach.
31. Nie wstydź się służyć drugim dla miłości Jezusa Chrystusa i uchodzi za ubogiego na tym świecie.
32. Nie polegaj na samym sobie, lecz złóż nadzieję w Bogu.
33. Czyń, co w twojej mocy, a Bóg wspomoże twoją dobrą wolę.
34. Nie chełp się bogactwem, jeśli je posiadasz, ani przyjaciółmi, dlatego że są możni; ale chlub się w Bogu, który wszystkiego użycza a nade wszystko pragnie dać samego siebie.
35. Nie bądź dumny z siły ani z piękności ciała, które lada choroba może złamać i zeszpecić.
36. Nie miej w sobie upodobania z powodu swej sprawności i swego talentu, gdyż przez to nie spodobałbyś się Bogu, do którego należy wszystko, cokolwiek dobrego masz z natury.
37. Nie uważaj się za lepszego od innych, byś przypadkiem nie okazał się gorszym przed Bogiem, który wie, co się kryje w człowieku.
38. Nie pysznij się z dobrych uczynków, inny bowiem jest sąd ludzi, inny Boga, któremu często nie podoba się to, co się podoba ludziom.
39. Jeśli masz w sobie coś dobrego, myśl, że drudzy mogą być lepsi, abyś zachował pokorę.
40. Nie zaszkodzi, jeśli siebie oceniasz gorzej niż innych; ale może być bardziej niebezpieczne, jeśli choć nad jednego się wyniesiesz.
41. W sercu pokornego pokój nieprzebrany, a w sercu pysznego częsta zazdrość i zagniewanie.
42. Któż jest tak mądry, by mógł wszystko doskonale wiedzieć? Nie chciej więc zbytnio ufać swojemu przekonaniu, posłuchaj natomiast zdania drugich.
43. Unikaj za wszelką cenę ludzkiego zgiełku, albowiem bardzo przeszkadza rozprawianie o rzeczach światowych, choćby w dobrej myśli.
44. Pobożność światowa łatwo nas brudzi i bierze w niewolę.
45. Wielkim cieszylibyśmy się pokojem, gdybyśmy przestali zajmować się cudzymi słowami i sprawami, które do nas nie należą.
46. Czy długo może trwać w pokoju ten, kto bez potrzeby wtrąca się w kłopoty innych i zabiega o rzeczy zewnętrzne, a rzadko lub wcale nie skupia się w sobie?
47. Gdybyśmy doskonale umarli samym sobie, a wewnątrz nie byli zbyt skomplikowani, moglibyśmy łatwiej pojmować sprawy Boże i doświadczać nieco niebiańskiej kontemplacji.
48. Ciężko jest pozbywać się przyzwyczajeń, lecz jeszcze ciężej sprzeciwiać się własnej woli.
49. Dobrze to dla nas, że doznajemy czasem przykrości i przeciwności; one bowiem często pobudzają człowieka do zastanowienia, przypominając mu, że jest na wygnaniu i że nie może pokładać nadziei w rzeczach tego świata.
50. Człowiek powinien tak się umocnić w Bogu, by nie musiał szukać wiele pociech u ludzi.
51. Kiedy człowieka dobrej woli trapią troski, pokusy lub złe myśli, rozumie, jak bardzo potrzeba mu Boga i że bez Niego nic dobrego uczynić nie może.
52. Nikt nie jest tak doskonały i święty, by od czasu do czasu nie doświadczał pokus; i nigdy nie możemy być od nich zupełnie wolni.
53. Gdy jedna udręka lub pokusa ustępuje, nadchodzi druga i zawsze będziemy cierpieć; albowiem utraciliśmy dobro pierwotnej szczęśliwości.
54. Kto odsuwa się od zła tylko powierzchownie, nie wyrywając go z korzeniem, ten niewiele postąpi; pokusy powrócą, a nawet silniej i bardziej natarczywie w niego uderzą.
55. W pokusie szukaj często rady, a z cierpiącym pokusy nie obchodź się twardo, lecz pocieszaj go tak, jak byś pragnął, by ciebie pocieszano.
56. Jak łodzią bez steru fale miotają na wszystkie strony, tak człowiek opieszały i w postanowieniach swych niestały, często bywa kuszony.
57. Nie powinniśmy rozpaczać w pokusach, lecz tym goręcej prosić Boga, aby nas raczył wspierać w każdym ucisku: On na pewno, według słów świętego Pawła, "nie dopuści kusić nad to, co możemy, i taki da obrót pokusom, abyśmy je zwyciężyć mogli".
58. Cóż w tym wielkiego, gdy człowiek jest pobożny i gorliwy, kiedy mu nic nie dolega? Jeśli jednak w czasie przeciwności zachowuje się cierpliwie, wtedy jest nadzieja dużego postępu w dobrym.
59. Zwracaj uwagę na siebie samego, a wystrzegaj się sądu o cudzych sprawach. Człowiek sądząc drugich na próżno się trudzi, często błądzi i łatwo grzeszy; natomiast osądzając i badając samego siebie, pracuje zawsze pożytecznie.
60. Jeśli bardziej polegasz na swoim rozumie i przemyślności niż na cnocie poddania się Chrystusowi, nie łatwo i nie prędko otrzymasz światło; Bóg bowiem chce, byśmy oddali się Jemu całkowicie, a przez gorącą miłość wznieśli się ponad własny rozum.
61. Dla żadnej rzeczy ziemskiej ani dla miłości kogokolwiek z ludzi nie wolno czynić nic złego; jednakże dla czyjegoś pożytku można czasem pominąć jakiś dobry uczynek lub zastąpić go czymś lepszym.
62. Zewnętrzny uczynek bez miłości na nic się nie przydaje; cokolwiek zaś robi się z miłości, choćby było małe i liche, staje się owocne.
63. Bóg więcej ceni intencję czynu niż sam czyn.
64. Kto by miał choć iskrę prawdziwej miłości, czułby na pewno marność wszystkiego, co ziemskie.
65. Czego człowiek w sobie lub innych nie może poprawić, powinien to cierpliwie znosić, aż Bóg inaczej zrządzi.
66. Jeśli kto raz i drugi napomniany, nie poprawia się, nie spieraj się z nimi, lecz wszystko powierz Bogu, aby się spełniła Jego wola, a chwała Jego wzrastała we wszystkich jego sługach; bo Bóg umie rzeczy złe w dobro przemienić.
67. Staraj się być cierpliwym w znoszenie cudzych wad i ułomności, bo i ty masz ich wiele,, drudzy muszą je znosić.
68. Jeśli sam nie możesz stać się takim, jakim chcesz być, jakże zdołasz drugich przemieniać według swego upodobania?
69. Chcemy, by innych surowo napominano, sami zaś napominani być nie chcemy.
70. Trzeba, abyś się uczył siebie samego przełamywać, jeśli chcesz z innymi utrzymać spokój i zgodę.
71. Kto szuka czego innego poza samym Bogiem i zbawieniem swej duszy, znajdzie tylko boleść i utrapienie.
72. Nie może długo trwać w pokoju ten, co nie usiłuje być najmniejszy i wszystkim oddany.
73. Szukaj odpowiedniego czasu do zastanowienia się nad samym sobą i myśl często o dobrodziejstwach Bożych.
74. Zostaw to, co ciekawe, a wybieraj do czytania to, co więcej pobudza do skruchy niż do zajęcia umysłu.
75. Nie wdawaj się w niepotrzebne rozmowy, zaniechaj próżnych rozrywek, nie przysłuchuj się nowinom i plotkom, a znajdziesz sporo sposobnego czasu do pobożnego rozmyślania.
76. O jak wielki pokój i odpoczynek byłby udziałem tego, co wyzbyłby się wszelkiej troski, myśląc jedynie o sprawach służących ku zbawieniu i całą swoją nadzieję pokładał w Bogu.
77. Nikt nie jest godzien niebieskiej pociechy, jeśli pilnie nie będzie się ćwiczył w skrusze.
78. Zostaw marność marnym, a sam zdążaj ku temu, co ci Bóg przykazał.
79. Z powodu lekkomyślności serca i gnuśności w wadach naszych nie czujemy cierpień duszy, lecz często płoch się śmiejemy, kiedy raczej powinniśmy płakać.
80. Nie ma prawdziwej miłości ani szczerej radości, jak tylko przy czystym sumieniu i bojaźni Bożej.
81. Walcz mężnie! Nałóg zwycięża się dobrym nawykiem.
82. Jeśli umiesz obywać się bez ludzi i oni obejdą się bez ciebie i pozwolą ci czynić to, co masz czynić.
83. Patrz zawsze krytycznie na siebie i siebie najpierw upomnij, zanim upomnisz kogokolwiek z twoich bliskich.
84. Gdybyś częściej myślał o swojej śmierci niż o długim życiu, bez wątpienia gorliwiej byś się poprawił.
85. Gdziekolwiek przebywasz, gdziekolwiek byś się udał, jesteś nędzny, jeśli się nie nawrócisz do Boga.
86. Komu tu (na ziemi) najlepiej? Temu, kto potrafi cierpieć dla Boga.
87. Czemu chcesz odkładać do jutra swe postanowienia? Wstań i zacznij natychmiast, mówiąc: teraz jest czas działania, teraz czas walki, teraz sposobny moment do poprawy!
88. Koniec twój tutaj nadejdzie szybko, rozważ więc dokładniej niż dotąd, w jakim stanie jest twoja dusza.
89. Wielu liczy lata od momentu swojego nawrócenia, lecz nikły jest owoc ich poprawy.
90. Człowiek wtedy najwięcej się doskonali i zyskuje większą łaskę, kiedy siebie najmocniej zwycięża i upokarza.
91. Wpatruj się w życie Chrystusa, zawstydzisz się, żeś dotąd tak mało usiłował je naśladować, choć już od tak dawna jesteś na drodze Bożej.
92. Kiedy człowiek dojdzie do tego, że w żadnym stworzeniu nie szuka już pociechy, wówczas dopiero zaczyna się doskonale rozmiłowywać w Bogu; i wtedy też będzie zawsze zupełnie zadowolony, jakkolwiek ułożą się sprawy.
93. Dlaczego się rozglądasz wokoło, skoro nie tutaj miejsce twego spoczynku? Mieszkanie twoje powinno być w niebie, a na sprawy ziemskie tak masz spoglądać, jakbyś był tylko przechodniem.
94. Chrystus miał przeciwników i oszczerców, a ty chcesz mieć wszystkich przyjaciółmi i dobroczyńcami?
95. Jeżeli nie chcesz cierpieć, jakże możesz być przyjacielem Chrystusa?
96. Miej dobre sumienie, a Bóg cię zawsze obroni.
97. Bóg pokornego broni i wyzwala, pokornego miłuje i pociesza, ku pokornemu się skłania, pokornego obdarza wielką łaską, a po zniżeniu podnosi do chwały.
98. Umiesz swe czyny tłumaczyć i ubarwiać, a nie chcesz przyjąć tłumaczenia innych.
99. Cały nasz spokój w tym nędznym życiu należy oprzeć raczej na pokornym znoszeniu przeciwności niż na tym, żeby ich nie doświadczać.
100. Im kto lepiej umie cierpieć, tym doskonalszy będzie jego spokój. Taki jest zwycięzcą siebie i panem świata, jest przyjacielem Chrystusa i dziedzicem nieba.
101. Człowiek wzbija się ponad rzeczy ziemskie dwoma skrzydłami: prostotą i czystością.
102. Gdyby serce twoje było proste, każde stworzenie stałoby się dla ciebie zwierciadłem życia i księgą mądrości.
103. Jakim kto jest wewnątrz, tak osądza to, co widzi na zewnątrz.
104. Jak żelazo włożone w ogień traci rdzę i całe się rozżarza, tak człowiek zwróciwszy się do Boga, wyzbywa się gnuśności i przemienia się w nowego człowieka.
105. Gdy ktoś ostyga w gorliwości, lęka się nawet małego trudu i szuka skwapliwie zewnętrznej pociechy. Kiedy jednak zacznie skutecznie zwyciężać i mężnie iść po drodze Bożej, wtedy uważa za nic to, co mu się przedtem zdawało tak trudne i ciężkie.
106. Innych ganimy za drobne błędy, u siebie pomijamy daleko większe.
107. Dość łatwo odczuwamy i przeżywamy cierpienia zadane przez nam innych, ale co inni od nas cierpią, tego nie widzimy.
108. Kto by dobrze i sprawiedliwie osądzał siebie, nie wyda surowego sądu o drugich.
109. Niech ci nie będzie nic wielkim, nic wzniosłym, nic drogim i miłym, oprócz samego Boga i tego, co z Boga pochodzi.
110. Złe sumienie jest zawsze trwożliwe i niespokojne.
111. Zaznasz błogiego spokoju, jeżeli serce twoje nic ci wyrzucać nie będzie.
112. Miłującemu Boga nie będzie trudno chlubić się w utrapieniu; tak się chlubić - to chlubić się w krzyżu Pańskim.
113. Wielkim spokojem serca cieszy się ten, komu są obojętne wszelkie pochwały i nagany.
114. Kto ma czyste sumienie, jest zwykle zadowolony i spokojny.
115. Nie stajesz się świętszy, dlatego że cię chwalą, ani też gorszy, gdy niesłusznie ganią.
116. Jesteś, czym jesteś; cokolwiek mówią, znaczysz tyle, ile jesteś wart w obliczu Boga.
117. Kto się przywiązał do stworzeń, upadnie z tym, co upada, kto objął mocno Jezusa, będzie utwierdzony na wieki.
118. Jezusa kochaj i miej za przyjaciela, choćby wszyscy odeszli; On cię nie opuści i nie pozwoli ci zginąć.
119. Żyjąc i umierając, trzymaj się Jezusa i powierz siebie Jego wierności; on jeden może cię wspomóc, kiedy cię wszyscy opuszczą.
120. Człowiek nieszukający Jezusa szkodzi sobie bardziej, niżby mu szkodził cały świat i wszyscy jego wrogowie.
121. Kiedy Jezus jest z nami, każda rzecz jest dobra i nic nie wydaje się trudnym. Gdy Jego nie ma - wszystko staje się ciężarem.
122. Jakżeś oschły i twardy bez Jezusa! Jak bezbronny i próżny, jeżeli poza Jezusem nie pragniesz czegokolwiek!
123. Kto znalazł Jezusa, znalazł skarb; dobro ponad wszelkie dobra.
124. Bądź pokorny i czyń, co służy ku pokojowi, a Jezus będzie z tobą.
125. Bez przyjaciela nie zdołasz żyć dobrze, jeżeli Jezus nie będzie ci przyjacielem ponad wszystko, poczujesz się nad miarę smutny i opuszczony.
126. Spośród wszystkich drogich twemu sercu niech sam Jezus będzie ci najdroższy.
127. Miłujmy wszystkich dla Jezusa, a Jezusa dla Niego samego.
128. Nie chciej, ażeby się ktokolwiek zajmował tobą w swym sercu i sam się nie zajmuj niczyją miłością, lecz niech Jezus będzie w tobie i w każdym dobrym człowieku.
129. Nie smuć się bardzo, gdy cię przyjaciel opuści, bo wiesz, że kiedyś wszyscy musimy z sobą rozstać.
130. Pozbawiony pociechy, nie rozpaczaj zaraz, ale pokornie i cierpliwie oczekuj nawiedzin Pana, ponieważ Bóg może do ciebie wrócić z jeszcze obfitszą pociechą.
131. Nie śpi szatan i ciało jeszcze nie umarło; dlatego nie ustawaj w gotowości do walki, bo na prawo i lewo masz nieprzyjaciół, którzy nigdy nie spoczywają.
132. Dlaczego szukasz spoczynku, kiedyś zrodzony do pracy?
133. Nastaw się raczej na cierpliwość niż pociechy, na dźwiganie krzyża aniżeli wesele.
134. Nie wszystko co wzniosłe jest święte; nie wszystko co słodkie jest dobre; nie każde pragnienie jest czyste; nie wszystko co nam drogie, jest miłe Bogu.
135. Stawiaj się zawsze na najniższym miejscu, a otrzymasz najwyższe; nie ma miejsca najwyższego, gdzie brakuje najniższego.
136. Bądź wdzięczny za dar najmniejszy, a staniesz się godny otrzymywać większe.
137. Jeżeli spojrzysz na godność Dawcy - żaden Jego dar nie wyda ci się małym czy marnym, gdyż nie może być małe to, co pochodzi od najwyższego Boga.
138. Kto chce zachować łaskę Bożą, niech będzie wdzięczny, gdy mu ją daje Bóg, i cierpliwy, jeśli ją odbiera; niech się modli o jej odzyskanie i pokornie czuwa, aby jej nie stracił.
139. Wielu idzie za Jezusem aż do łamania chleba, lecz niewielu aż do wychylenia kielicha męki.
140. Idź, dokąd chcesz, i szukaj, czego chcesz, a nie znajdziesz wznioślejszej drogi w górze ani bezpieczniejszej na dole jak droga krzyża.
141. Układaj i urządzaj wszystko według własnej woli i upodobania, a mimo to przekonasz się, że zawsze trzeba cierpieć albo dobrowolnie albo z przymusu; tak więc krzyż znajdziesz czy to odczuwając ból ciała, czy udrękę duchową.
142. Zwróć się wzwyż i popatrz w dół: zewnątrz i wewnątrz spotkasz krzyż; jeżeli chcesz zachować wewnętrzny spokój i zasłużyć na wieczną koronę - musisz się zdobyć na cierpliwość.
143. Gdy swój krzyż dźwigasz chętnie, to i on ciebie poniesie i zaprowadzi do upragnionego celu, to jest tam, gdzie już nie będzie cierpień, które tu się nie kończą.
144. Krzyż dźwigać, krzyż miłować, ciało umartwiać i poddawać duchowi, unikać zaszczytów, chętnie znosić obelgi, sobą gardzić i chcieć być wzgardzonym, przecierpieć spokojnie wszelkie przeciwności i straty, nie pragnąć na tym świecie żadnej pomyślności - wszystko to nie jest według natury człowieczej.
145. Przygotuj się do znoszenia wielu przeciwności i różnych niewygód w tym nędznym życiu; czekają cię, gdziekolwiek będziesz, i znajdziesz je naprawdę wszędzie, gdzie tylko się ukryjesz.
146. Obyś był godny wycierpieć cośkolwiek dla imienia Jezusa! Jaka byłaby stąd chwała dla ciebie, jaka radość dla świętych Pańskich, jakie zbudowanie dla bliźnich!
147. Kto kocha, winien dla ukochanego znosić gorycz i cierpienie życia i trwać przy nim w przeciwnościach życia.
132. Lepiej ci mieć mniej niż wiele, gdybyś się miał z tego pysznić. Nie dość roztropnie postępuje ten, kto się cały oddaje radości, niepomny na swą dawną nędzę i zdrową bojaźń Pańską, która drży, aby nie stracić udzielonej łaski.
149. Rozgorzej przeciwko sobie i nie ścierp, by rządziła tobą pycha; stań się tak uległym i małym, aby wszyscy mogli po tobie deptać jak błoto na drodze.
150. Choćbyś posiadał wszystkie dobra ziemi, nie byłbyś szczęśliwy i błogosławiony, gdyż tylko w Bogu, Stwórcy wszechrzeczy, zawiera się całe twe błogosławieństwo i szczęście.

Z książki "O naśladowaniu Chrystusa"

Do góry